Apel

Komisji Zakładowej NSZZ "Solidarność"  i Rady Zakładowej Związku Nauczycielstwa Polskiego Politechniki Śląskiej z dnia 19 maja 2004 r. w sprawie projektów ustawy "Prawo o szkolnictwie wyższym"

 

do Śląskich Parlamentarzystów !

 

Komisja Zakładowa NSZZ "Solidarność" oraz Rada Zakładowa Związku Nauczycielstwa Polskiego reprezentujące znaczną część środowiska akademickiego Politechniki Śląskiej w Gliwicach z uwagą towarzyszą pracom nad nową ustawą dotyczącą szkolnictwa wyższego. W toku tych prac powstały dwa projekty ustawy "Prawo o szkolnictwie wyższym", które przekazano do laski marszałkowskiej. Jeden przygotowany przez rektorów pod patronatem Prezydenta RP, tzw. projekt prezydencki oraz drugi projekt poselski. Projekty różnią się zakresem regulacji i stosunkiem do uprawnień pracowniczych.

Apelujemy do Parlamentarzystów naszego Regionu, aby zapoznali się z koncepcjami szkolnictwa wyższego według obu projektów, rzeczowo je oceniając oraz kierując do dalszych prac w Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży, podjęli decyzje prowadzące do jak największej zgodności naszego prawa z prawem pozostałych krajów Unii Europejskiej.

Uważamy, że projekt poselski w istotnie większym zakresie odpowiada kierunkowi rozwoju europejskiego szkolnictwa wyższego i zobowiązaniom przyjętym w Deklaracji Bolońskiej, podpisanej przez europejskich ministrów szkolnictwa wyższego. W toku prac parlamentarnych nad projektem poselskim, dostosowanie to może być w pełni zrealizowane.

Projekt poselski kompleksowo reguluje zasady pracy szkół wyższych, nie zostawiając obszarów prawa pochodzących z minionego okresu, jako wyjątkowych jedynie dla naszego kraju.

Szczegółowe omówienie projektu poselskiego, zawartych w tym projekcie uregulowań prawnych, dołączone jest w załączniku do niniejszego apelu.

 

Przewodniczący

Komisji Zakładowej

NSZZ "Solidarność"

 

Tadeusz Giza

Przewodnicząca

Rady Zakładowej

Związku Nauczycielstwa Polskiego

 

Bożena Paluchiewicz

 

 

 

Załącznik

UZASADNIENIE

 

do poselskiego projektu ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym

Druk sejmowy nr 2931

 

Zmiany zachodzące w Polsce w ostatnim dziesięcioleciu, a zwłaszcza docenienie przez społeczeństwo wartości wyższego wykształcenia, stworzyły dla szkolnictwa wyższego szansę znacznego rozwoju. Powstały liczne uczelnie niepaństwowe, szybko powiększające liczbę swych studentów. Wiele uczelni państwowych poszerza ofertę edukacyjną wprowadzając nowe kierunki i formy studiów. Otwierane są nowe państwowe wyższe szkoły zawodowe. Ogólna liczba studentów wzrosła z 380 tysięcy w 1990 roku do 1,8 miliona w 2003 r. Równocześnie jednak, wskutek braku perspektywicznej polityki państwa, większość uczelni państwowych znalazła się w stanie poważnego kryzysu. Główne jego przyczyny, to wieloletnie niedofinansowanie, niedostateczny dopływ młodej kadry i zbyt powolny jej rozwój. Także regulacje prawne nie przystają do nowej sytuacji. Ustawy obowiązujące od 1990 roku utrudniają bowiem uczelniom organizowanie działalności dydaktycznej i badawczej oraz racjonalne gospodarowanie swoim mieniem. Oczekiwany przez społeczeństwo dalszy rozwój szkolnictwa wyższego wymaga zasadniczego zwrotu w polityce edukacyjnej i naukowej państwa i odważnych zmian w ustawodawstwie.

       Najważniejsze zmiany powinny dotyczyć modelu zasilania finansowego uczelni i modelu kariery naukowej nauczycieli akademickich. Zmiany w finansowaniu zadań szkół wyższych powinny uwzględniać zróżnicowane możliwości zwiększania udziału środków pozabudżetowych, a także stopniowe powiększanie dotacji budżetowej do wysokości pozwalającej na doprowadzenie stanu wykształcenia społeczeństwa polskiego do poziomu krajów zachodnioeuropejskich. Model kariery naukowej powinien opierać się na przyjęciu zasady, że stopień doktora, podobnie jak w większości krajów Europy i świata, daje pełne podstawy dla samodzielności w uprawianiu nauki i prowadzeniu zajęć dydaktycznych.

Poważnymi wadami obecnego systemu szkolnictwa wyższego są jego niespójność oraz niezbyt skuteczna ocena zewnętrzna jakości kształcenia i nadawania stopni i tytułów zawodowych i naukowych. Niespójność tego systemu wynika m.in. stąd, że jest on regulowany przez trzy niezależnie działające ustawy: ustawę z dn. 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (z późniejszymi zmianami), ustawę z dn. 12 września 1990 r. o tytule naukowym i stopniach naukowych i ustawę z dn. 26 czerwca 1997 r. o wyższych szkołach zawodowych.

Przed państwem polskim stanął imperatyw stworzenia systemu złożonego z uczelni publicznych i niepublicznych, podlegających przepisom jednej ustawy. Niezbędne jest utworzenie spójnego systemu, obejmującego uczelnie o różnym poziomie i o różnych profilach kształcenia, ale podlegającego jednolitym regułom przy udzielaniu uprawnień do wydawania odpowiednich dyplomów państwowych oraz takim samym procedurom oceny i akredytacji. Obowiązek nadzoru nad całym cywilnym szkolnictwem wyższym powinien spoczywać na Ministrze Edukacji Narodowej i Sportu.

Ustawa „Prawo o szkolnictwie wyższym” dotyczy szkół wyższych, zwanych też uczelniami, zarówno publicznych, jak i niepublicznych (jeśli przepisy nie stanowią inaczej), zawodowych i akademickich oraz Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Ustawa nie dotyczy uczelni podlegających ustawie o wyższym szkolnictwie wojskowym, uczelni prowadzonych przez kościoły i związki wyznaniowe (oprócz KUL) oraz szkół wyższych pomaturalnych (kolegiów) [art.3].

Ustawa zmienia dotychczasowe zasady nadzoru nad uczelniami. Nadzór nad uczelniami, których dotyczy ustawa, sprawuje minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego, jednak Prezes Rady Ministrów może przekazać nadzór nad określoną uczelnią innemu ministrowi, jeśli dojdzie do takiego porozumienia między zainteresowanymi ministrami [art.39]. Nadzór nad uczelniami nie sprzeciwia się ich autonomii, a granice uprawnień ministra i innych organów władzy państwowej w stosunku do uczelni określa sama ustawa.

Podstawowym zadaniem wszystkich uczelni, zawodowych i akademickich, jest kształcenie studentów, a do podstawowych zadań uczelni akademickich należy również uprawianie twórczości naukowej lub artystycznej oraz kształcenie pracowników nauki [art.5]. Uczelnie nadają swoim absolwentom stopnie kwalifikacji zawodowej potwierdzone dyplomem państwowym [art.8], a stopniami tymi są: 1) stopień licencjata lub inżyniera, 2) stopień magistra lub równorzędny, 3) stopień doktora, który jest stopniem naukowym [art.4]. Studiami prowadzącymi do uzyskania stopni kwalifikacji zawodowej są odpowiednio: 1) studia podstawowe, 2) studia magisterskie, 3) studia doktoranckie.

Ze względu na różny zakres podstawowych zadań i uprawnień uczelnie zalicza się do zawodowych albo do akademickich. Uczelnia, która uzyskała uprawnienia do prowadzenia tylko studiów podstawowych i do nadawania stopni licencjata lub inżyniera jest uczelnią zawodową. Uczelnia może być uznana za uczelnię akademicką, jeśli w określonym przez ustawę zakresie uzyskała i wykonuje uprawnienia do nadawania stopnia magistra (lub równorzędnego) i prowadzi studia magisterskie. Wśród uczelni akademickich ustawa wyodrębnia kategorię uczelni uniwersyteckich, a taką może stać się uczelnia, jeśli w określonym przez ustawę zakresie uzyskała i wykonuje uprawnienia do nadawania stopnia doktora i prowadzi studia doktoranckie [art.9]. Uczelnie uniwersyteckie mają najszerszy zakres autonomii, np. same decydują o swoim statucie, gdyż minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego nie sprawdza jego zgodności z ustawami i aktem utworzenia uczelni [art.49]. Przyjęta w projekcie ustawy kategoryzacja uczelni nie burzy podziałów dotychczas istniejących - jej celem jest większa przejrzystość systemu. Do kategorii uczelni uniwersyteckich będą należeć również uczelnie nie mające uniwersytetu w nazwie - nadanie im jednak miana "uniwersyteckie" jest zgodne z powszechną w świecie tendencją do uniwersalizacji wiedzy - zwłaszcza na poziomie studiów doktoranckich.

Zasady udzielania uczelniom uprawnień do nadawania stopni kwalifikacji zawodowych są jednakowe dla uczelni publicznych i niepublicznych. Natomiast tryb powoływania tych uczelni jest różny ze względu na to, że inne jest źródło środków (publiczne albo niepubliczne) na utworzenie i prowadzenie tych uczelni. Nie mniej jednak ranga aktu utworzenia uczelni jest w przypadku uczelni publicznej i niepublicznej taka sama [art.15]:

-         uczelnię akademicką tworzy się w drodze ustawy o utworzeniu uczelni publicznej albo o upoważnieniu założyciela do utworzenia uczelni niepublicznej,

-         uczelnię zawodową tworzy się w drodze rozporządzenia Rady Ministrów o utworzeniu uczelni publicznej albo o upoważnieniu założyciela do utworzenia uczelni niepublicznej.

Takiej samej (odpowiednio) rangi są akty prawne o przekształceniu, zniesieniu i zmianie nazwy uczelni.

Ustawa zmienia dotychczasowy tryb tworzenia uczelni niepublicznych, który polegał na wyrażeniu zgody przez ministra edukacji narodowej na utworzenie uczelni. Dzięki tej zmianie uczelnie niepubliczne stają się równorzędnymi jednostkami w stosunku do uczelni publicznych. Mając takie same uprawnienia do nadawania stopni kwalifikacji zawodowych jak uczelnie publiczne, uczelnie niepubliczne podlegają również takiemu samemu trybowi nadzoru i oceny. Taki mechanizm powinien doprowadzić do zmniejszenia różnic w poziomie kształcenia studentów przez uczelnie nadające swym absolwentom równorzędne stopnie kwalifikacji zawodowej. Uczelnie mogą się przekształcać i przechodzić do innej kategorii, np. z grupy uczelni zawodowych do akademickich. Uczelnie mogą także tracić posiadane uprawnienia. Likwidacja uczelni jest ostatecznością [art.19, art.43, art.45, art.49].

Instytucją kompetentną w zakresie oceny wniosku o utworzenie nowej uczelni, oceny działalności uczelni istniejącej oraz o powierzenie jej odpowiednich uprawnień, jest Państwowa Komisja Akredytacyjna, a wnioski o utworzenie uczelni akademickiej opiniuje ponadto Rada Główna Szkolnictwa Wyższego [art.15]. Pozytywna opinia tych organów jest konieczna do wszczęcia postępowania na szczeblu Rady Ministrów w sprawie utworzenia uczelni. Inicjatorem utworzenia uczelni publicznej jest minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego, a w przypadku uczelni zawodowej - także sejmik województwa. Inicjatorem utworzenia uczelni niepublicznej jest osoba fizyczna lub niepubliczna osoba prawna, która obejmuje funkcję założyciela uczelni [art.17].

Rada Główna Szkolnictwa Wyższego jest, tak jak obecnie, wybieralnym organem przedstawicielskim szkolnictwa wyższego, który współdziała przede wszystkim z ministrem właściwym do spraw szkolnictwa wyższego. Liczy ona, tak jak obecnie, 30 członków, będących przedstawicielami nauczycieli akademickich i studentów, jednak zasady wyboru członków ulegają zmianie [art.26]: członków Rady będących przedstawicielami nauczycieli akademickich wybierają spośród siebie nauczyciele akademiccy zatrudnieni w uczelni jako podstawowym miejscu pracy - nauczycieli akademickich, mających tytuł naukowy profesora w liczbie 17, nauczycieli akademickich mających stopień doktora w liczbie 10.

W wyborach do Rady Głównej biorą udział uczelnie publiczne i niepubliczne. Kadencję Rady przedłużono do 4 lat. Do zadań Rady należy m.in. opracowywanie problemów o charakterze strategicznym dla szkolnictwa wyższego, opiniowanie projektów aktów prawnych oraz opracowywanie i opiniowanie zasad i kryteriów rozdziału środków budżetowych pomiędzy uczelnie [art.23, 24].

Państwowej Komisji Akredytacyjnej przydziela się kompetencje w zakresie ustanawiania warunków tworzenia i działania uczelni, udzielania uczelniom i jednostkom naukowym uprawnień do nadawania stopni kwalifikacji zawodowej oraz oceny jakości kształcenia [art.10, art.28]. Na podstawie opinii Państwowej Komisji Akredytacyjnej minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego podejmuje decyzje w sprawie udzielenia lub cofnięcia uczelni uprawnień do nadawania stopni kwalifikacji zawodowej.

Ogólny zakres działania Państwowej Komisji Akredytacyjnej obejmuje:

·        dotychczasowe zadania Państwowej Komisji Akredytacyjnej,

·        Część zadań Centralnej Komisji do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych (w zakresie spraw dotyczących nadawania tytułu profesora i uprawnień do nadawania stopnia doktora).

Podtrzymywanie równoległego funkcjonowania dwóch państwowych instytucji akredytacyjnych zajmujących się bardzo zbliżoną materią jest marnotrawieniem sił i środków. W projekcie Centralna Komisja do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych ulega zniesieniu.

Nadzór nad uczelniami należy do kompetencji ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego (chyba że na podstawie decyzji Prezesa Rady Ministrów nadzór nad określoną uczelnią obejmie inny minister) [art.39]. Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego, zgodnie z wnioskiem Państwowej Komisji Akredytacyjnej, określa ogólne zasady funkcjonowania uczelni, a w zakresie spraw przewodów doktorskich, także pozauczelnianych jednostek naukowych uprawnionych do nadawania stopnia doktora [art.40].

Kompetencje ministra do podejmowania decyzji dotyczących nadawania stopnia doktora w jednostkach nie będących uczelniami, ani ich częścią, wynikają stąd, że prowadzenie przewodów doktorskich, łącznie ze studiami doktoranckimi lub niezależnie od takich studiów, jest procesem kształcenia, w wyniku którego uzyskuje się ów najwyższy stopień kwalifikacji zawodowej. Za całość spraw dotyczących studiów wyższych i nadawania stopni kwalifikacji zawodowej powinien odpowiadać minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego. Dokonywanie oceny przewodów doktorskich oraz jednostek prowadzących takie przewody należy do zadań Państwowej Komisji Akredytacyjnej, która kieruje swoje wnioski do ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego w sprawie powierzenia uprawnień do nadawania stopnia doktora, a także w sprawie cofnięcia, ograniczenia lub zawieszenia tych uprawnień.

Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego koryguje działania uczelni, w przypadku gdy jej władze podejmują kroki niezgodne z przepisami prawa, aktem utworzenia uczelni lub jej statutem. Minister może:

-         uchylić uchwałę senatu uczelni lub decyzję rektora,

a w razie poważnego naruszenia prawa:

-         wystąpić do organu uczelni wybierającego rektora o odwołanie rektora lub prorektora,

-         zawiesić lub cofnąć uprawnienia uczelni do nadawania stopni kwalifikacji zawodowej,

-         wszcząć postępowanie w sprawie zniesienia uczelni [art.43, art.44].

Decyzje ministra w zakresie nadzoru nad uczelniami są decyzjami administracyjnymi i podlegają zaskarżeniu do sądu administracyjnego [art.45].

Ustawa zapewnia uczelniom samorządność, w ramach obowiązujących przepisów, m.in. przez działanie wybieranych organów kolegialnych (senat, rada wydziału) oraz jednoosobowych (rektor, dziekan) [art.50]. Podstawowym dokumentem ustalającym ustrój uczelni, regulującym jej funkcjonowanie, jest statut uchwalony przez senat uczelni. Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego może określić zasady, którym powinien odpowiadać statut uczelni, jeśli nie jest ona uczelnią uniwersytecką w rozumieniu ustawy [art.49]. W organach kolegialnych reprezentowane są poszczególne grupy pracowników oraz studenci, przy czym najliczniejszą reprezentację w tych organach mają profesorowie (co najmniej połowę liczby członków) [art.51]. W uczelni zawodowej organem kolegialnym jest także konwent, który został ustanowiony przez ustawę z dn. 26 czerwca 1997 r. o wyższych szkołach zawodowych [art.50 oraz art.53-56]. Projektowana ustawa w art.50 umożliwia uczelniom akademickim powołanie organu (rady powierniczej, rady patronackiej lub innego) złożonego z przedstawicieli uczelni i przedstawicieli wyłonionych przez środowiska samorządowe, społeczne i zawodowe. Zadaniem tego organu jest wspieranie organizacyjne działalności uczelni i ułatwianie jej współpracy z otoczeniem. Zakładając, że wydatkowanie funduszy publicznych powinno podlegać ocenie, wprowadzono do obowiązków senatów i rad wydziałów uczelni publicznych nie tylko uchwalanie planu rzeczowo-finansowego, ale także ocenę jego wykonania [art.52 ust.1 pkt 3].

Ustawa nie narusza tradycyjnego ustroju uczelni z wydziałami jako podstawowymi jednostkami organizacyjnymi, jednak dopuszcza inne sposoby organizacji uczelni (np. uczelnia bezwydziałowa), jeśli tak ustanowi statut [art.69]. Istotną jednostką uczelni jest biblioteka uczelniana, a także archiwum [art.71-74]. O kształcie administracji uczelni ma decydować jej statut, który w przypadku uczelni akademickiej może zachować strukturę stosowaną obecnie z dyrektorem administracyjnym na czele służb administracyjnych, albo wprowadzić stanowisko kanclerza o odpowiednio rozszerzonych kompetencjach [art.85]. Ponieważ każde z tych rozwiązań ma swoich zwolenników, powinna decydować o tym sama uczelnia. W przypadku uczelni zawodowej zachowano funkcję kanclerza tak jak w ustawie z dn. 26 czerwca 1997 r. o wyższych szkołach zawodowych.

W regulacjach dotyczących finansowania uczelni przyjęto zasadę, że działalność dydaktyczna uczelni publicznej jest finansowana z budżetu państwa, a ponadto może być dofinansowywana z budżetu samorządu terytorialnego, przede wszystkim na szczeblu województwa [art.77, art.78]. Uczelnia może także korzystać z innych źródeł finansowania, a przede wszystkim z odpłatnej działalności usługowej (dydaktycznej, badawczej, doradczej, technicznej i in.). W przypadku gdy uczelnia (zawodowa) ma powstać z inicjatywy samorządu wojewódzkiego, współfinansowanie przez samorząd może być warunkiem jej utworzenia. Uczelnia publiczna jest zatem finansowana w formie dotacji budżetowej na działalność dydaktyczną, kształcenie nauczycieli akademickich, na utrzymanie majątku uczelni oraz na inwestycje. Ponadto budżet państwa finansuje główną część pomocy materialnej dla studentów. Zasady i tryb finansowania działalności naukowej i badawczej uczelni publicznych są regulowane odrębnymi przepisami (art.14).

Uczelnia niepubliczna finansuje swoją działalność ze środków niepublicznych, przede wszystkim z opłat pobieranych od studentów. Budżet państwa uczestniczy w finansowaniu pomocy materialnej dla studentów tych uczelni na takich samych zasadach jak dla studentów uczelni publicznych. Ponadto budżet państwa może dofinansowywać dydaktyczną działalność tych uczelni, jeśli ustawa budżetowa przeznaczy środki na ten cel (art.79).

Obecny sposób finansowania uczelni publicznych („państwowych” - według obecnej terminologii) budzi wątpliwości co do zgodności z konstytucyjną zasadą „Nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna” [Konstytucja RP art.70 ust.2]. Obowiązująca ustawa z dn. 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym umożliwiała uczelniom publicznym pobieranie opłat za studia od studentów studiów wieczorowych i zaocznych. Wskutek rozwijania tych form studiów ogólna liczba osób studiujących w tym trybie i wnoszących opłaty jest obecnie porównywalna z liczbą studentów studiów dziennych. Wiele uczelni większość swych miejsc przeznacza dla studentów studiów płatnych ze względu na zbyt niskie środki otrzymywane z budżetu. Konsekwentne wprowadzenie zasady, że wszyscy studenci uczelni publicznych studiują bezpłatnie wymagałoby znacznego zwiększenia środków budżetowych na pokrycie kosztów kształcenia studentów studiów wieczorowych i zaocznych. Bez znacznego zwiększenia środków budżetowych uczelnie byłyby zmuszone do zawieszenia tych form studiów, a studenci pozbawieni możliwości ukończenia rozpoczętej nauki.

       Zapis konstytucyjny „Nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna" oznacza, że zasadnicze koszta nauczania nie mogą być pokrywane z kieszeni pobierającego nauki lub jego rodziców. Środków budżetowych nie wystarcza jednak dla wszystkich chętnych i zakwalifikowanych na studia w uczelniach publicznych. Limit miejsc w uczelniach musi być zatem określony środkami przeznaczonym na ten cel w budżecie państwa i kosztami rzeczywistymi studiów. Ustawa zasadnicza jest zatem ograniczana w swym wykonaniu poprzez budżet państwa, podział środków między uczelnie i uchwały senatów określających liczbę miejsc każdego roku.

       Uważając zatem, że wykonanie prawa konstytucyjnego do bezpłatnego nauczania jest ograniczane wielkością środków przyznanych na ten cel, w projekcie ustawy zapisano w art.art.12,13, 77, 78, 83 i 84 stan istniejący. Limit studentów, którym państwo opłaca studia jest określony funduszami przyznanymi szkołom, a powyżej tego limitu uczelnie, o ile mają możliwości, mają prawo w okresie przejściowym [art.214] przyjąć dodatkowych studentów płacących za studia. Każdy obywatel, o ile się zakwalifikował na podstawie jednakowej i wspólnej dla wszystkich kandydatów procedury rekrutacyjnej, ma prawo domagać się przyjęcia na takie studia i mieć takie same prawa i obowiązki jak studenci przyjęci w ramach limitu. Limit ustalany w ustawie budżetowej na dany rok nie może być niższy niż limit w roku poprzednim.

Uczelnie publiczne będą, podobnie jak obecnie, korzystać z szeregu przywilejów ekonomicznych: stają się właścicielami użytkowanych gruntów i budynków, stanowiących własność Skarbu Państwa lub własność samorządu terytorialnego, będą zwolnione z podatków i ceł [art.76 oraz art.88].

Zgodnie z praktyką stosowaną obecnie w wielu krajach w Europie i przyjętą jako punkt dojścia w tzw. "procesie bolońskim", ustawa przyjmuje trzystopniowy układ organizacji studiów wyższych: studia podstawowe, magisterskie oraz doktoranckie, dopuszczając możliwość prowadzenia jednolitego kursu obejmującego oba niższe stopnie [art.94]. Każdy stopień studiów kończy się nadaniem absolwentowi odpowiedniego stopnia kwalifikacji zawodowej: licencjata (lub równorzędnego), magistra (lub równorzędnego), albo doktora [art.94]. Przebieg studiów jest regulowany planami studiów i programami nauczania, ustalanymi dla poszczególnych kierunków i specjalności zgodnie ze standardami, które ustala Państwowa Komisja Akredytacyjna [art.95]. Szczegółową organizację studiów oraz szczegółowe prawa i obowiązki studenta, nie wymienione w ustawie, określa regulamin studiów. Uczelnie uniwersyteckie (w rozumieniu ustawy) mają samodzielność w ustalaniu regulaminu studiów, a w pozostałych uczelniach regulamin podlega zatwierdzeniu przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego [art.101].

Trzystopniowy układ studiów umożliwia studentom płynne przechodzenie przez kolejne stopnie, a przy tym stwarza możliwość uzyskania dyplomu na takim poziomie kwalifikacji, który odpowiada ich potrzebom i możliwościom. Ułatwia to studentowi wybór i ewentualną zmianę uczelni, gdyż absolwent studiów podstawowych może przenieść się na inną uczelnię w celu odbycia studiów magisterskich. Podobnie jest ze studiami doktoranckimi. Ustawa precyzuje status słuchacza studiów doktoranckich uznając go za studenta, a więc osobę mającą takie same uprawnienia, jak studenci studiów niższych stopni. Ponadto student studiów doktoranckich korzysta dodatkowo z niektórych uprawnień pracowniczych. Należą do nich: zaliczenie okresu studiów doktoranckich do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze (pod warunkiem przeprowadzenia obrony pracy doktorskiej), korzystanie z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych [art.108].

Studentem może zostać osoba spełniająca określone warunki. Na studia podstawowe oraz na jednolite studia magisterskie przyjmuje się osoby mające świadectwo dojrzałości, na studia magisterskie - osoby będące absolwentami studiów podstawowych, a na studia doktoranckie - absolwentów studiów magisterskich [art.98]. Uczelnia ustala szczegółowe warunki przyjęcia na studia oraz zakres egzaminu wstępnego (jeśli jest stosowany) na podstawie uchwały senatu, a w uczelniach niepublicznych - na podstawie decyzji organu wskazanego w statucie [art.98 i art.99]. W uczelni publicznej liczbę miejsc oferowanych w ramach limitu studiów bezpłatnych dla nowo przyjmowanych studentów określa senat biorąc za podstawę wysokość dotacji, którą uczelnia otrzymała na działalność dydaktyczną. Od studentów, przyjętych w ramach tak określonej liczby miejsc, mogą być pobierane opłaty za wymienione w ustawie usługi edukacyjne [art.84].

Do uprawnień studenta każdej uczelni należy możliwość korzystania z pomocy materialnej finansowanej przez budżet państwa [art.106]. Pomoc ta może być przyznawana w różnej formie: jako stypendium socjalne, stypendium dla osób niepełnosprawnych lub zapomogi. Jest to pomoc przeznaczona dla osób, które ze względu na niskie dochody nie mogą same pokryć kosztów utrzymania w czasie studiów. Ponadto studenci mogą otrzymywać stypendia i nagrody jako wyróżnienie za dobre wyniki w studiach. Wysokość stypendium dla studentów studiów doktoranckich została tak określona, że powinno ono wystarczyć na samodzielne utrzymanie się stypendysty [art.107].

Ogólna liczba pracowników uczelni od wielu lat utrzymuje się na stałym poziomie przy ciągłym wzroście liczby studentów. Rozwój uczelni niepublicznych nie przyczynia się do wzrostu ogólnej liczby czynnych nauczycieli akademickich, gdyż uczelnie te korzystają przeważnie z usług pracowników uczelni publicznych. Szczególnie niekorzystne są jednak zmiany struktury wieku. Znane zjawisko stałego od kilku lat wzrostu średniego wieku nauczycieli akademickich zyskało nazwę „luki pokoleniowej”. Jedną z głównych przyczyn tego stanu są niskie wynagrodzenia w szkolnictwie wyższym w porównaniu ze stanowiskami, na których potrzebne są równorzędne kwalifikacje, w innych obszarach zatrudnienia. Ważnym argumentem przemawiającym za podjęciem pracy w uczelni jest stabilność zatrudnienia, której nie zapewnia wielu innych pracodawców. Nie można pozbawić pracowników tej korzyści, gdyż uczyniłoby to pracę w uczelni jeszcze mniej atrakcyjną. Równocześnie obecny, wymuszony przez niskie płace, liberalny stosunek do podejmowania przez nauczycieli akademickich stałej pracy poza uczelnią wpływa ujemnie na poziom zajęć dydaktycznych i na intensywność prac badawczych, a co za tym idzie - na rozwój naukowy pracowników.

Główną wadą obecnego systemu zatrudniania i awansowania nauczycieli akademic­kich są nieracjonalne wymagania formalne, które powodują, że status profesora, mającego pełne uprawnienia akademickie, osiąga się zbyt późno, a okres pracy, w którym sprawność intelektualna jest największa, upływa na działaniach, których celem nadrzędnym jest awans formalny. Projekt ustawy wprowadza zmiany w systemie stanowisk nauczycieli akademickich [art.140], których zadaniem jest prowadzenie zarówno dydaktyki, jak i badań naukowych (zwanych dotychczas „pracownikami naukowo-dydaktycznymi”), a zwłaszcza kryteriów stosowanych przy obsadzaniu tych stanowisk:

1.      Pozostawia się stanowisko asystenta przeznaczone dla osób, które mają stopień naukowy magistra i zamierzają ubiegać się o stopień naukowy doktora.

2.      Następnym szczeblem ma być stanowisko profesora pomocniczego, które może zajmować osoba mająca stopień doktora, jeśli wygra konkurs na to stanowisko. Konkurs ogłasza się wtedy, gdy dana jednostka organizacyjna dysponuje nie obsadzonym etatem profesora, przy czym liczba etatów wynika z zadań wykonywanych przez jednostkę (a nie z liczby osób, które uzyskały doktorat). Postępowanie konkursowe ma zasadnicze znaczenie dla prawidłowego obsadzania stanowisk profesorów w uczelniach oraz dla poziomu nauko­wego całego środowiska akademickiego, dlatego musi być prowadzone w sposób szcze­gólnie odpowiedzialny i pod kontrolą wewnętrzną (rektor i senat) oraz zewnętrzną (Państwowa Komisja Akredytacyjna) [art.148].

3.      Na wyższe stanowiska profesorów, tj. profesora nadzwyczajnego i profesora zwyczajnego awansowaliby pracownicy stosownie do osiągnięć zawodowych i stażu pracy w uczelni. Angażując na te stanowiska osoby dotychczas nie będące pracownikami uczelni stosowano by postępowanie konkursowe.

4.      W uczelniach zawodowych proponuje się zachowanie dotychczasowych stanowisk, z tym że na stanowisku profesora zatrudniano by kandydata w wyniku konkursu, przeprowadzanego jak w punkcie 2.

Określenie kwalifikacji potrzebnych do zajmowania pozostałych stanowisk nauczycieli akademickich pozostawia się statutowi uczelni, przy czym uczelnie niepubliczne mogą tworzyć inne stanowiska dla nauczycieli akademickich. W uczelniach publicznych nauczyciele akademiccy na stanowiskach profesorskich oraz starszego wykładowcy byliby zatrudniani na podstawie mianowania lub umowy o pracę, a na pozostałych stanowiskach - na podstawie umowy o pracę [art.148]. Jednak nauczyciele akademiccy mianowani przed dniem wejścia w życie ustawy mogliby pozostać, jeśli zechcą, zatrudnieni na podstawie mianowania [art.218].

Zatrudnienie na podstawie mianowania powoduje większą stabilność zatrudnienia, gdyż zwolnienie pracownika może nastąpić tylko w określonych przez ustawę okoliczno­ściach. Jednak tak zatrudniony pracownik powinien być dla uczelni dyspozycyjny (w rozumieniu Kodeksu Pracy). Dlatego przyjmuje się zasadę, że pracownik mianowany może nawiązać stosunek pracy z innym poza uczelnią pracodawcą jedynie za zgodą rektora. Pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę mogliby nawiązywać stosunek pracy z innym pracodawcą bez takiej zgody, ale z powiadomieniem rektora. Obydwie grupy zatrudnionych mogą podejmować dodatkową pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej [art.147].

Uczelnie publiczne w ramach określonych przez przepisy prawa pracy i ustawę będą miały swobodę w doborze szczegółowych warunków zatrudniania nauczycieli akademickich [art.143-art.153].

Wśród pracowników bibliotecznych, archiwalnych oraz dokumentacji i informacji naukowej wyróżnia się grupy pracowników mających uprawnienia nauczycieli akademickich, którzy obejmą stanowiska pracy wymagające najwyższych kwalifikacji [art.142].

Najniższe stanowisko asystenta byłoby obsadzane przez absolwentów z dyplomem magistra w zasadzie na okres, który przeznaczają oni na wykonanie pracy doktorskiej. Jest to zatem stanowisko przejściowe, a formą zatrudniania asystenta jest umowa o pracę na czas nieokreślony, co umożliwia obu stronom rozwiązanie umowy z końcem semestru [art.146].

Profesorowie pomocniczy powinni mieć perspektywę dłuższego zatrudnienia w uczelni. Ustawa zrywa z obecną tradycją i nawiązuje, przynajmniej częściowo, do zasad obowiązujących w szkołach akademickich w latach trzydziestych. Na to stanowisko angażowano by osoby mające stopień doktora na zasadzie mianowania lub umowy o pracę. Właściwy dobór kandydata powinno zapewnić postępowanie podobne do dawnej (przedwojennej) habilitacji, a przede wszystkim konkurs pomiędzy kandydatami zgłaszającymi się z własnej inicjatywy lub zgłaszanymi w drodze ankiety przez profesorów różnych uczelni.

Decyzję podejmuje rada jednostki organizacyjnej (wydziału), jednak z pewnymi ograniczeniami. Konkurs na stanowisko profesora pomocniczego byłby rozpisywany wtedy, gdy w uczelni utworzy się wolne stanowisko, wynikające z programu jej działalności dydak­tycznej (aktualnego lub planowanego w przyszłości). W uczelniach o niższym stopniu auto­nomii, w komisji konkursowej i w posiedzeniu rady powinien uczestniczyć przedstawiciel organu zewnętrznego, odpowiedzialnego za ocenę i akredytację jednostek uczelni, tj. Państwowej Komisji Akredytacyjnej (PKA). Ogólne zasady przeprowadzania konkursu ustala w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego [art.146].

Profesor zwyczajny i profesor nadzwyczajny są pracownikami mianowanymi, albo zatrudnionymi na podstawie umowy o pracę. Mianowania dokonywałby rektor w celu trwałego związania z uczelnią osoby o znaczącej pozycji naukowej i wysokich kwalifikacjach dydaktycznych, po przeprowadzeniu odpowiedniego postępowania kończącego się uchwałą senatu. W uczelniach o niepełnej autonomii odbywałoby się to pod kontrolą organu ze­wnętrznego (PKA), podobnie jak w przypadku konkursu na stanowisko profesora pomocni­czego. Mianowanie pracownika zapewniające mu stabilność zatrudnienia, jest związane z ograniczeniem możliwości podejmowania dodatkowego zatrudnienia poza uczelnią (wymagana zgoda rektora) [art.147]. Ograniczając swobodę podejmowania dodatkowego zatrudnienia ustawa zapewnia minimalny poziom wynagrodzenia za pracę w uczelni. Unika się jednak rozwiązania nadmiernie usztywniającego zasady zatrudniania w obliczu intensywnego rozwoju szkół niepublicznych i ich zapotrzebowania na pracę nauczycieli akademickich. Dlatego pozostawia się większą swobodę zatrudniania poza uczelnią pracownikom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę.

Powyższe rozwiązanie ma następujące zalety:

1)        umożliwia prowadzenie aktywnej polityki kadrowej w uczelni,

2)        powiększa grono potencjalnych kandydatów na stanowisko profesora pomocniczego, a przy tym stwarza mechanizm sprzyjający angażowaniu najlepszych spośród nich,

3)        stwarza zachętę do zdobywania kwalifikacji, otwierając pracownikom zdolnym i ambit­nym drogę do szybszego niż obecnie awansu,

4)      uruchamia mechanizm powodujący większą mobilność kadry nauczycieli akademickich,

5)      pozwala, zależnie od indywidualnych preferencji i potrzeb uczelni, różnicować rodzaje aktywności nauczycieli akademickich, ocenę ich przydatności dla uczelni pozostawiając dziekanom i rektorowi.

Wprowadzając zatrudnianie części nauczycieli akademickich na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony ustawa zapewnia obecnym pracownikom mianowanym możliwość zachowania dotychczasowego statusu, jeśli taka będzie ich wola [art.218].

Na stanowiskach nauczycieli akademickich nie przewiduje się umów o pracę na czas określony (tzw. kontraktów). Nauczyciel akademicki powinien mieć poczucie stabilności zatrudnienia, gdyż wtedy będzie chętniej inwestował swój wysiłek w rozwój własnego warsztatu naukowego i dydaktycznego.

       Nauczyciel akademicki jest zatrudniony w uczelni w celu realizacji jej zadań dydaktycznych i naukowych. Określenie obowiązków nauczycieli akademickich musi zatem uwzględniać te dwa rozdzielne nurty aktywności. Przyjęto w ustawie, że podstawowym obowiązkiem nauczyciela akademickiego jest praca dydaktyczna, realizowana w ramach pensum. Nauczyciel akademicki jest jednak zatrudniany na uczelni także dlatego, że uprawia naukę. O środki na nią ma prawo ubiegać się na zasadach równych dla wszystkich. Zatem przyjęto w projekcie zapis, że prawo do uprawiania nauki jest rozumiane jako prawo do ubiegania się o środki przy zachowaniu równości podmiotów. Nauczyciel wykonujący pracę naukową powinien dostawać dodatkowe wynagrodzenie z środków przeznaczonych na badania. Wpisanie w ustawę obowiązku pracy naukowej oznaczałoby obligatoryjne przydzielanie środków na badania, dzisiaj już nie praktykowane. Ważniejszy jest dostęp do nich na równych zasadach i uwzględnianie otrzymywanych rezultatów w okresowej ocenie pracy.

       Ponadto nauczycielowi akademickiemu mogą być powierzone przez rektora lub dziekana obowiązki organizacyjne.

       Autorzy projektu większą uwagę zwrócili na ocenę pracy nauczyciela akademickiego. Właściwy poziom kadry nauczającej i właściwe wykorzystanie preferencji, talentów i aktualnych zainteresowań zapewnią następujące zapisy:

·        awanse nauczyciela są związane z wybitnymi lub uznanymi osiągnięciami naukowymi [art. 144],

·        ocenia się nauczyciela z jego pracy dydaktycznej, naukowej i organizacyjnej [art. 159],

·        nauczyciel otrzymuje dodatkowe wynagrodzenie za pracę naukową [art.160 ust.7],

·        uczelnia się z nauczycielem rozstaje, jeżeli otrzyma on dwie, w odstępie roku, negatywne oceny jego pracy [art. 149 ust.1].

W projekcie ustawy przyjęto zasadę, że nauczyciele akademiccy uczelni publicznych za swoją podstawową działalność dydaktyczną pobierają wynagrodzenie zgodnie z umową o pracę lub aktem mianowania, a źródłem tych środków jest dotacja dydaktyczna przekazana uczelni przez Ministra Edukacji Narodowej. Nauczyciele akademiccy mają prawo prowadzenia prac badawczych, na które uczelnia powinna wydzielić środki z odpowiednich źródeł, m.in. pochodzące z KBN.

Szczegółowe zasady wynagradzania pracowników uczelni powinien regulować układ zbiorowy [art.184]. Dopóki nie ma układu zbiorowego szczegółowe zasady wynagradzania ustalane są, tak jak obecnie, rozporządzeniem ministra.

Ustawa stanowi, że stopień doktora jest najwyższym stopniem kwalifikacji zawodowej, a równocześnie jest jedynym stopniem naukowym. Naturalną konsekwencją tego jest uprawnienie doktorów do prowadzenia i recenzowania prac doktorskich. Każdy doktor może brać udział w kształceniu kadry naukowej, jeśli ma udokumentowane osiągnięcia naukowe, a rada wydziału uzna przedstawiony temat pracy doktorskiej za godny opracowania. Znosi się więc drugi, wyższy stopień naukowy, który do polskich przepisów został wprowadzony po raz pierwszy w ustawie z dn. 15 grudnia 1951 r. o szkolnictwie wyższym i pracownikach nauki pod nazwą „doktora nauk” (na wzór systemu sowieckiego, razem z niższym stopniem „kandydat nauk”). Ten wyższy stopień został następnie przekształcony w stopień naukowy „docenta” [ustawa z dn. 5 listopada 1958 r. o szkołach wyższych], a ostatecznie - w stopień naukowy „doktora habilitowanego” [ustawa z dn. 20 grudnia 1968 r. o zmianie ustawy o stopniach naukowych i tytułach naukowych], przybliżając polski system organizacji nauki i stopni naukowych do systemu niemieckiego.

Wywodzący się z Prus od czasów Leibniza i Humboldta system niemiecki został ostatnio przez samych Niemców uznany za przestarzały, nie nadający się do podejmowania wyzwań obecnych czasów i nie wytrzymujący konkurencji z systemem anglosaskim. Zastąpiono go systemem zbliżonym do anglosaskiego, w którym uzyskanie stopnia naukowego doktora pozwala na szybkie rozpoczęcie, w okresie największych możliwości intelektualnych, samodzielnej działalności naukowej i dydaktycznej. Zachowanie dotychczasowego systemu stopni naukowych i sformalizowanego modelu kariery akademickiej grozi tym, że Polska pozostanie jedynym krajem pielęgnującym przestarzały i nieefektywny system. Konieczność podjęcia nowych wyzwań i zapewnienia polskim naukowcom właściwego miejsca w nauce światowej jest główną przyczyną przedłożenia proponowanego tu rozwiązania.

Rozwiązanie przyjęte w ustawie ma na celu:

1.      Zbliżenie polskiego systemu do istniejącego w większości krajów zachodnich, gdzie stopień doktora jest uznawany za świadectwo uzyskania formalnych kwalifikacji do pełnienia obowiązków i funkcji akademickich.

2.      Nawiązanie do tradycji z okresu II Rzeczypospolitej, kiedy doktor był wyższym stopniem naukowym (niższym był magister), a przez habilitację uzyskiwało się uprawnienie do prowadzenia określonego wykładu na danym wydziale, nie zaś dożywotnio nadawany stopień naukowy [Ustawa z dn. 15 marca 1933 r. o szkołach akademickich].

3.      Racjonalizację wysiłku pracowników nauki, którzy nie będą musieli wykonywać drugiej pracy doktorskiej tylko po to, by zdobyć dodatkowy stopień i związane z nim uprawnienia akademickie, a swoje kwalifikacje będą dokumentować w postaci publikacji, opracowań technicznych, dzieł artystycznych, wdrożeń nowych rozwiązań itp.

4.      Umożliwienie wcześniejszego uczestniczenia w pracy zespołów naukowych i badawczych dysponujących lepszym oprzyrządowaniem, szczególnie dla badań wymagających nowoczesnej aparatury. Dotychczasowy system stopni naukowych wymagający indywidualizacji wyników naukowych nie zachęcał do pracy na rzecz wyników zespołowych, chociaż w obecnym świecie głównie na tej drodze uzyskuje się najbardziej znaczące rezultaty.

Jedynym istotnym argumentem za utrzymaniem wyższego od doktora stopnia naukowego jest obserwowany niekiedy niski poziom doktoratów nadawanych przez niektóre jednostki. Winę za taki stan rzeczy ponoszą indywidualnie promotorzy prac doktorskich, odpowiednie rady wydziałów oraz Centralna Komisja do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych. Problem ten rozwiązano w ustawie poprzez następujące nowe rozwiązania:

1.      Kontrolę zewnętrzną oraz procedurę akredytacyjną przy udzielaniu jednostkom naukowym (wydziałom uczelni oraz innym instytucjom naukowym) uprawnień do nadawania stopnia doktora [art.10, art.28-35]. Uprawnienie takie może być zawieszone, ograniczone lub cofnięte, jeśli jednostka naukowa nie wywiązuje się właściwie z podjętych obowiązków. Obecnie działająca Centralna Komisja do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych udziela jednostkom organizacyjnym uprawnienia do nadawania stopni naukowych i powinna kontrolować ich działalność, jednak jej skuteczność jest ograniczona przez brak odpowiedniej procedury akredytacyjnej. Powierzenie Państwowej Komisji Akredytacyjnej (zamiast Centralnej Komisji) postępowania akredytacyjnego, doprowadzi do tego, że uprawnienia do nadawania stopnia doktora zachowają te jednostki, które przejdą pomyślnie to postępowanie [art.28 do art.35]. Jednostka naukowa ubiegająca się o uprawnienie do nadawania stopnia doktora musi poddać się ocenie w zakresie działalności naukowej lub artystycznej oraz kształcenia pracowników naukowych.

2.      Ostrzejsze wymagania stawiane kandydatowi do stopnia doktora w toku przewodu, a także recenzentom rozprawy, np. obowiązek opublikowania rozprawy doktorskiej (co obecnie dotyczy tylko rozprawy habilitacyjnej) oraz trzy (a nie dwie) recenzje [art.200-202].

3.      Publiczna, przed całą radą wydziału (radą naukową) danej jednostki, obrona pracy doktorskiej.

4.      Upublicznienie rozprawy doktorskiej, m.in. przez wprowadzenie obszernego streszczenia wraz z recenzjami do ogólnodostępnej naukowej sieci informatycznej [art.200-201].

Ustawa umożliwia, podobnie jak obecnie, uzyskanie uprawnień do nadawania stopnia doktora tylko tym jednostkom naukowym, które zatrudniają minimalną liczbę pracowników o odpowiednich kwalifikacjach w określonej dziedzinie i dyscyplinie naukowej [art.195-196]. Są to osoby mające uprawnienie walidacyjne, które uzyskuje promotor rozprawy doktorskiej po pomyślnym zakończeniu przewodu [art.4]. Promotorem lub recenzentem w przewodzie doktorskim może być osoba mająca stopień doktora [art.202], jednakże jakość pracy recenzentów i promotorów może być elementem oceny jednostki przez Państwową Komisję Akredytacyjną.

Ustawa zapewnia dużą samodzielność jednostkom, które uzyskały uprawnienie do nadawania stopnia doktora. Uchwała rady wydziału lub rady naukowej uprawnionej jednostki o nadaniu stopnia doktora jest prawomocna, chyba że uprawnienia jednostki zostały ograniczone z powodu niepomyślnego wyniku oceny, a wtedy musi ona przedstawić swoją uchwałę o nadaniu stopnia do zatwierdzenia Państwowej Komisji Akredytacyjnej [art.204]. Państwowa Komisja Akredytacyjna jest instancją odwoławczą, do której kandydat do stopnia doktora może wnieść odwołanie od uchwał rady uprawnionej jednostki, podjętych w toku przewodu doktorskiego. Każda jednostka (uczelni lub innej instytucji naukowej) uprawniona do nadawania stopnia doktora może prowadzić studia doktoranckie.

Ustawa utrzymuje tytuł naukowy profesora nadawany przez Prezydenta RP oraz honoruje prawo do posiadania stopnia naukowego doktora habilitowanego przez osoby, które ten stopień już uzyskały na podstawie dotychczasowych przepisów. Osoby te uzyskują z mocy prawa uprawnienie walidacyjne [art.221].

Podstawowe skutki finansowe dla budżetu państwa powodowane zaproponowanymi w projekcie rozwiązaniami będą się wiązać z:

- funkcjonowaniem Państwowej Komisji Akredytacyjnej [art.28, art.33],

- likwidacją Centralnej Komisji do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych [art.235],

- powiększeniem zbioru studentów (o studentów uczelni niepublicznych) objętych rozmaitymi formami bezzwrotnej pomocy materialnej [art.106].

Przewiduje się, że tylko na studiach dziennych pomocą stypendialną należy objąć ok.230 000 studentów. Wobec rozszerzenia uprawnienia do ubiegania się o pomoc materialną na wszystkich pozostałych studentów, niezbędne jest zdecydowane zwiększenie środków na stypendia o kwotę 500 mln zł.

Pozostałe pozycje skutków finansowych są w skali o dwa rzędy wielkości niższej i w ciągu pierwszych pięciu lat funkcjonowania nowej ustawy same się bilansują.

Przewidywane podstawowe skutki dla budżetu Państwa, to dodatkowe 500 mln zł, które proponuje się pokryć z oszczędności w wydatkach na obsługę zadłużenia zagranicznego i długu krajowego.

Przedłożony projekt ustawy „Prawo o szkolnictwie wyższym” usuwając szereg przeszkód formalnych, krępujących rozwój szkolnictwa wyższego, i ustalając realne podstawy funkcjonowania uczelni publicznych w zgodzie z zasadą konstytucyjną, stwarza nowe, korzystne perspektywy dla zaniedbanej w Polsce dziedziny, jaką przez lata była edukacja, zwłaszcza na jej najwyższym poziomie. Jego celem jest rozwiązanie najważniejszych problemów, z jakimi mają do czynienia szkoły wyższe i studiująca w nich młodzież, a mianowicie:

·        ułatwienie pragnącej się kształcić młodzieży dostępu do studiów wyższych, z uwzględnieniem potrzeb osób niezamożnych i pochodzących z miejscowości odległych od ośrodków akademickich,

·        stworzenie warunków kształcenia i rozwoju naukowego dla osób, które chcą się poświęcić się pracy naukowej i dydaktycznej i wzmocnić kadrę nauczającą uczelni,

·        rozpoczęcie procesu odnawiania i wzbogacania wyposażenia uczelni w środki niezbędne do prowadzenia pracy dydaktycznej i naukowej oraz do zapewnienia studentom odpowiednich warunków socjalnych.

Ze względu na obecną sytuację w szkolnictwie wyższym, często ocenianą jako krytyczną, wprowadzenie nowych regulacji prawnych w tym zakresie jest zadaniem o wyjątkowym znaczeniu dla społeczeństwa, a zarazem - szczególnie pilnym.

 

Projekt nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej.